Uşak Araştırmaları Derneği Başkanı Ömer Aşçı, kent tarihiyle ilgili ilginç bir belge ve bilgi daha paylaştı. 1918 yılında, Osmanlı Devleti döneminde, Uşak'ta eşleri ve oğulları askere giden 14 kadına aşar vergisi olan mahsulü, Kütahya'ya taşımaları istendiğine dair belgeyi paylaşan Ömer Aşçı, o dönemde kadınların idareye yazdığı mektubu da dile getirdi. Mektupta, kadınların kullandığı, "Ziraat yapmakta bu kadar zorlandığımız bir dönemde bu nakliyatı ordu yetkililerinin istediği yerlere taşıyacak kadar hayvanımız yoktur. Ayrıca, bu on saatlik mesafeye şiddet uygulanarak gitmeye zorlanmaktayız. Bu uzun yola gitmek yerine mahsulatı iki saat uzaklıktaki Çivril'deki tren istasyonuna taşımamız uygun olacaktır. Çivril'deki tren istasyonuna nakliyat talebimiz kabul edilirse ekonomik sıkıntılarımız bir nebze olsun giderebilecektir" ifadeleri dikkat çekti.
İşte Ömer Aşçı'nın naklettiği resmi yazışmaların dökümü:
14 Mart 1918
Osmanlı Devleti ‘nin Tekalif-i Harbiye Kanunu ve Tedarik-i Vesait-i Nakliye-i Askeriye Kanun'larına dayanarak getirdiği mali yükümlülükler 14 Mart 1918 tarihinde Uşaklı on dört kadının Osmanlı Hükumetine çektiği telgrafta şöyle şikâyet konusu olmuştur;
“Biz asker anne ve eşleri olan on dört Uşaklı hanımız. Oğullarımız ve eşlerimiz cephede oldukları için iaşemizi temin etmekte yalnız olmamızdan dolayı zorlanmaktayız. Sadece bir çift hayvanla gece gündüz çalışarak yaklaşık üç, dört ailenin iaşesini karşılamak üzere arazilerimizi işlemeye çalışmaktayız. Ordu mensupları tarafından 1917-1918 mali yılının aşar vergisi olan mahsulatın on saat mesafede ki Kütahya’da bulunan Tekalif-î Harbiye Komisyonuna bedelsiz taşımamız istenmektedir. Ziraat yapmakta bu kadar zorlandığımız bir dönemde bu nakliyatı ordu yetkililerinin istediği yerlere taşıyacak kadar hayvanımız yoktur. Ayrıca, bu on saatlik mesafeye şiddet uygulanarak gitmeye zorlanmaktayız. Bu uzun yola gitmek yerine mahsulatı iki saat uzaklıktaki Çivril'deki tren istasyonuna taşımamız uygun olacaktır. Çivril'deki tren istasyonuna nakliyat talebimiz kabul edilirse ekonomik sıkıntılarımız bir nebze olsun giderebilecektir. Ayrıca yük hayvanlarımızın kira bedelinin de ödenmesi talebimizdir.”
Osmanlı Devleti, seferberlik ilan etmesi nedeniyle bu kanunlara dayanarak ordunun ihtiyaç duyabileceği taşıt hayvan ve araçlarının halktan alınması ve aşar, emlak ve temettü vergilerinin Kütahya’da bulunan Tekalif-î Harbiye Komisyonuna teslim edilmesini öngörmekteydi.
17 Mart 1918
Osmanlı Hükumeti Uşaklı kadınların taleplerinin halledilmesini Kütahya Vilayetine çektiği 17 Mart 1918 tarihli bir telgrafla emretmiştir.
3 Nisan 1918
Kütahya Valisi 3 Nisan 1918 tarihinde Uşaklı Kadınların taleplerine cevap olarak Uşak’a çektiği telgraf emrinde şöyle hükmetmektedir;
“Vergi olarak toplanan mahsulü taşımak üzere Uşak Kazasına 30-40 deve yola çıkarılmıştır.”
Kaynak: Elif Mahir Metinsoy, Poor Ottoman Turkish women during World War I : women’s experiences and politics in everyday life, 1914-1923. History. Université de Strasbourg; Boǧaziçi üniversitesi (Istanbul), 2012 , s.448, Bkz.BOA, DH.İ.UM, 20-1/1-14, 4 Cemaziyülahır 1336 [17 March 1918].
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.